Onderzoeksprogramma Stichting Onderzoek Rechtspleging 2023 – 2026

De Stichting stimuleert en financiert onderzoek op het terrein van de rechtspleging in de meest ruime zin van het woord. Dit onderzoek is gericht op thema’s die betrekking hebben op (rechts)hulpverlening, rechtsbijstand, conflictoplossing en geschilbeslechting. De Stichting heeft geen eigen organisatiebelang en heeft daardoor de vrijheid onderzoek te bevorderen dat zich richt op onderwerpen die de belangen van meerdere juridische actoren kunnen raken. Met het laten uitvoeren van onderzoek en het uitdragen van de onderzoeksresultaten wil de Stichting een bijdrage leveren aan het academisch debat en de ontwikkeling van de rechtspraktijk.

Het onderzoek dat de Stichting in de periode 2023-2026 wil bevorderen zal zich richten op drie deelgebieden: (1) de vergroting van de toegang tot het recht voor burgers en kleine ondernemers; (2) de versterking van de conflictoplossende werking van het (rechts)systeem voor burgers en kleine ondernemers; en (3) digitale toepassingen (met name ODR [Online Dispute Resolution] en kunstmatige intelligentie) gericht op een versterking van de eerste twee deelgebieden.

  1. De toegang tot het recht bestaat uit elementen als toegang tot betaalbare rechtshulp, toegang tot effectieve conflictoplossing en toegang tot de rechter. Recent onderzoek (Geschilbeslechtingsdelta 2019) heeft laten zien dat het beroep op zowel de rechtspraak als alternatieven daarvoor terugloopt, terwijl tegelijkertijd meer respondenten ervaren dat hun rechtsprobleem onopgelost blijft. Nader onderzoek zou meer inzicht kunnen geven in deze zorgelijke ontwikkeling en dan vooral in hoe de toegang tot het recht over de volle breedte versterkt kan worden met bijzondere aandacht voor kleine ondernemers. Want vooral voor hun problematiek bestaat in de rechtspraktijk en in het onderzoek weinig aandacht.
  2. Versterking conflictoplossend vermogen van het rechtssysteem is onlosmakelijk verbonden met toegang tot het rechtssysteem. Een versterking van de conflictoplossende functies van en binnen het rechtssysteem kunnen ervoor zorgen dat (rechts)problemen en conflicten snel, duurzaam en tegen lage kosten worden opgelost. Waardoor meer tijd en ruimte vrijkomt voor de beslechting van meer complexe juridische geschillen.
  3. Digitale toepassingen, zoals ODR en kunstmatige intelligentie, zullen naar verwachting de komende jaren een grote rol gaan spelen in de rechtspleging. Zij zullen dan ook een belangrijke invalshoek vormen voor het onderzoek dat de Stichting wil bevorderen, met als focus hoe deze toepassingen de toegang tot het recht en het conflictoplossend vermogen van het (rechts)systeem kunnen vergroten.

Overzicht